ONZE ONRUST OVER ‘DE STAD’ . ‘Wij’ zijn een netwerk van wetenschappers, bedrijven, dwarsdenker ….. etc.
Steden en metropolitane gebieden worden steeds belangrijker voor het functioneren van de samenleving in een steeds complexere wereld. Deze stedelijke omgevingen zijn nu veelzijdiger, dynamischer, meer verbonden en minder voorspelbaar dan in het verleden. En de complexiteit neemt alleen maar toe.
Stedelijke gebieden zijn in beginsel buitengewoon effectieve en efficiënte ‘systemen’ als vertegenwoordiging van het BNP. Gelijktijdig zijn zij echter ook de grootste oorzaak van belasting op de biofysische grenzen (een aantal ‘tipping points’ zijn al overschreden) van het -global- ecosysteem, en staan mondiale, nationale en regionale eco- en circulatiesystemen onder druk. Migratiepatronen veranderen, energie, voedsel en water zijn kostbare -schaarse- goederen, de technologische ontwikkelingen gaan in versnelling. Daarbij spelen een aantal onzekere factoren zoals een onstabiele economie, maatschappelijke processen van uitsluiting en achterstand, geopolitieke structuren in beweging , veranderende demografie en grondstoffen schaarste.
Maar deze aspecten zijn ook potentiele kansen en ontwikkelingsperspectieven; zeker als we daar nabije ontwikkelingen bij betrekken.
Transities, beter gezegd transformaties (mede-) veroorzaakt door digitalisering, exponentiële groei in technologische ontwikkelingen, klimaatverandering, energie en (kritische) grondstoffenbehoefte, maar ook veranderende economie, sociale en democratische verhoudingen tussen burgers, bedrijven en overheden, vragen serieuze aandacht.
Een groot deel van Nederland de komende jaren geconfronteerd met bevolkingskrimp enerzijds, bevolkingsdruk op steden, druk op de woningmarkt, vergrijzing (betaalbare zorg), een sociaal economische stratificatie (welzijn), ‘economisch verdienvermogen’ dat onder druk staat, etcetera. Tegelijkertijd zijn investeringen in primair onderwijs, gezondheid(sachterstanden) en de transitie naar een biobased circulaire en inclusieve economie juist nu nodig.
Aan de technologische ontwikkeling zal het niet liggen, maar wel aan autoriteit, leiderschap, een overheid als launching customer en het bedrijfsleven en kennisinstellingen als ‘autoriteit’.
Het lijkt het er op dat er zich geen tweede kans meer zal voordoen om regio’s en steden op een slimme, duurzame, flexibele en adaptieve manier in te richten.
‘De stad’ heeft nu het momentum op haar -historische- rol te pakken als omgeving en knooppunt van innovatie, sociaal-maatschappelijke vernieuwing, versterken van het sociaal kapitaal en (letterlijk) de ruimte om te kunnen ontplooien, om juist door de frictie tussen oude regels nieuwe mogelijkheden te laten ontstaan. De klimaatopgave, energietransitie en de circulaire economie vormen de opmaat naar een grootschalige transitie. Het is daarnaast essentieel dat bij deze belangrijke (transitie)opgaven de leef-en omgevingskwaliteit alsmede het gezondheidsperspectief worden betrokken.
De omvang en urgentie van deze transities vragen om een maatschappijbrede aanpak. Deze opgaven alleen al leiden tot ingrijpende en omvangrijke veranderingen en zijn feitelijk een roep om een samenhangende systemische aanpak.
Het noodzaakt de vraagstukken nu ECHT aan te pakken.
Ondertussen neemt de noodzaak alleen maar toe. Het komend decennium is cruciaal om de transitie vorm te geven. De vraag is hoe we dat gaan doen.
De klok tikt.
Er is meer nodig dan het polijsten van wat is: creëren van nieuwe stedelijke kennis is noodzakelijk om inzicht in en beter begrip van complexe verstedelijkingsprocessen en hun interactie te verkrijgen. Verschillende niveaus van abstractie zijn nodig om zowel op het niveau van de stad, als bijvoorbeeld het niveau van de wijk, inzichten te ontwikkelen die besluitvormers kunnen informeren.
Bestaande modelleer- en ontwerphulpmiddelen geven de stedelijke complexiteit, met hun voortdurend veranderende variabelen, vaak niet goed weer. Zo worden de vele multi-level interacties tussen processen vaak niet in kaart gebracht, omdat de kennis hiertoe niet bekend is. Het ontwerp van complexe stedelijke systemen vereist namelijk een ander manier van denken, waarin van tevoren rekening wordt gehouden met ontwikkelingen die niet voorspelbaar zijn.Dit vereist een ander aanpak: een vernieuwde methodiek om de complexiteit van steden (gebieden) te doorgronden, te begrijpen en juist daardoor de juiste transformaties te doorlopen.
Het door ons gebruikte model biedt de mogelijkheid tot het generen van kennis en informatie omtrent stedelijke complexiteit. Het model geeft diep inzicht in en doorgrond de dynamiek, samenhangen tussen sociaal-maatschappelijke, economische en ecologische aspecten in een regio, stad, wijk of buurt. Het model maakt de stad inzichtelijk, interactief en dynamisch. Bij het ‘bouwen’ van het model is de interactie met betrokken stakeholders is essentieel. Toekomstperspectieven, de effectiviteit en efficiëntie van transities en ingrepen kunnen hierin worden doorzien en worden verantwoord. Van groot belang is dat de scheefgetrokken verhouding tussen ‘long turn benefits’ en ‘short-run costs’ worden hersteld en de effectiviteit, efficiëntie en legitimiteit van ingrepen en de inzet van middelen worden vergroot. Dit is noodzakelijk voor het structureren van andere en vernieuwende business cases en samenwerkende coalities.
We staan nu aan de vooravond van de verdere doorontwikkelen van digitale ondersteuning om relevante (kritische) gegevens uit verschillende bronnen “data” te verwerken en te analyseren (van data naar informatie) en -daarmee- door te kunnen ontwikkelen naar real-time monitoring, predictive analytics en automated decision support.
De methodiek is al zeer succesvol toegepast om de transformaties van steden, wijken te ontwikkelen, effectieve en efficiënte transitiepaden uit te werken en projecten en initiatieven van de rond te trekken. Daarbij worden kosten gereduceerd en opbrengsten vergroot. Het is echter nog een model ‘uitgewerkt in papier’. Zoals gezegd gaan we naar een digitale versie (voor zowel gebruik als een ‘realtime dashboard’): de Urban Digital Twin. Hiervoor moet een softwareprogramma en algoritmes worden ontwikkeld. Verder worden vernieuwende financieringsmodellen ontwikkeld op basis van BlockChain methodiek/technologie.
Naast de verdere digitale modelontwikkeling (urban digital twin) wordt gewerkt aan het opzetten, uitwerken en faciliteren van een platform voor verdere kennis- en praktijk ontwikkeling en kennisvalidatie (in samenwerking -met studenten van-kennisinstellingen).
De basis van de modellering is drievoudig:
- de eerste pijler is het vermogen om het stedelijke systeem te begrijpen, te abstraheren en te modelleren.
- de tweede pijler is inzicht en simulatie van perspectieven, transities en effectieve en efficiënte ingrepen gebaseerd op -getoetste- kwalitatieve en kwantitatieve gegevens en informatie.
- de derde stap is de projectie van verschillende mogelijkheden en het creëren van ontwerpscenario’s die moeten worden besproken met de belanghebbenden en besluitvormers.
Inhoudelijk is het model gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek op het gebied van complexiteit en stedelijke ontwikkeling en geïnspireerd op:
- visie, concepten van het World Economic Forum, The Fourth Economic Revolution (Klaus Schwab)
- uitgangspunten van Circulaire Economie en de Doughnut Economy (Kate Raworth)
- Planetary Boundaries (Stockholm Resilience Centre)
- Sustainable Development Goals
- convergenties tussen technologische disrupties
- Bioinspired design (biomimicri, biophylia, biofysica)
- Anthropocene (Erle C Ellis) en (research in ) Earth System Science